مدرسه علمیه الزهرا(س) واوان

آیت الله العظمی خامنه ای

س: مقدار فطره چقدر است؟
ج) شخص باید براى خودش و کسانى که نان خور او محسوب مى‏شوند، براى هر نفر سه کیلو از خوراک مردم (مانند گندم، جو، خرما، کشمش، برنج، ذرت و یا مانند اینها) و یا پول یکى از آنها را به مستحق بدهد.

س: زکات فطره را باید از قوت متعارف داد، یا قوت شرعى؟
ج) اگر از گندم، جو، خرما، برنج و مانند اینها داده شود، کفایت مى‏کند و منحصر به قوت غالب نیست.

س: جهت مصرف فطریه چیست؟ و آیا می‌توان آن را برای اماکن مذهبی مصرف نمود؟

ج) مصرف فطریه همان مصرف زکات است؛ ولی احتیاط این است که به فقرای مومن داده شود.

س: میهمانى که فقط شب عید فطر به خانه انسان بیاید، تکلیف فطریه ‏اش چه مى‏شود؟
ج) فطره او بر عهده صاحب خانه نیست.

س: فطریه‌ی مهمان یک شبه بر عهده‌ی چه کسی است؟
ج) فطریه میهمان یک شبه بر عهده خودش می‌باشد و بر عهده‌ی میزبان نیست.

س: آیا جایز است زکات فطره را به عنوان هدیه، به خویشاوندان آبرومند و مستحق داد؟
ج) مى‏تواند به عنوان هدیه بدهد و لازم نیست به او بگوید زکات فطره است؛ ولى باید در نیت قصد زکات کند.

س: کسى که سید نیست، مى‏تواند فطره را به سید بدهد؟
ج) خیر، جایز نیست.

س: پرداخت فطریه غیر سادات به سادات و احکام آن چگونه است؟

ج) غیر سادات نمی‌توانند فطریه را به سادات فقیر پرداخت کنند و در صورت پرداخت مجزی نمی‌باشد و ملاک در این امر سرپرست خانواده می‌باشد.

س: اگر شخص فطره را کنار بگذارد، مى‏تواند از آن استفاده کند و بعد به جاى آن مال دیگرى بگذارد؟
ج) خیر، باید همان را که کنار گذاشته، براى فطره بدهد.

س: آیا جایز است پیش از ماه رمضان، فطره را به فقیر داد؟
ج) خیر، کفایت نمى‏کند؛ ولى مى‏تواند آن را به عنوان قرض به او بدهد و در روز عید فطر، طلب خود را بابت فطره حساب کند.

س: جایز است زکات فطره را در شهر دیگرى بدهیم؟
ج) اگر در محل و شهر خودش مستحق پیدا نشود، مى‏تواند آن را به شهر دیگرى ببرد.‏

س: پرداخت فطریه در شهری غیر از شهر شخص پرداخت کننده چگونه است؟

ج) بنابر احتیاط در همان شهری که هست پرداخت شود.

آیت‌الله‌العظمی وحید خراسانی

س: میهمانی که قبل از غروب شب عید فطر بدون دعوت به منزل کسی می آید آیا زکات فطره اش بر میزبان واجب است؟
ج: در صورتی که با رضایت صاحب خانه به منزل او آمده و شب را نزد او می ماند ، زکات فطره اش بر عهده میزبان است؛ اگرچه در منزل او چیزی نخورد ولی در صورتی که شب نزد او نماند زکات فطره اش بر صاحب خانه واجب نیست. در صورتی که بدون رضایت صاحب خانه وارد شده و شب را نزد او بماند بنابراحتیاط واجب زکات فطره اش را هم خودش و هم میزبان بدهد ولی در صورتی که شب را نزد او نماند زکات فطره اش بر صاحب خانه واجب نیست.

س: میهمانی که پس از غروب شب عید فطر به منزل کسی می آید آیا زکات فطره اش بر میزبان واجب است؟
اگر میهمانی پس از غروب شب عید فطر به منزل کسی برود در هر صورت - چه دعوت شده باشد چه بدون دعوت برود و چه شب را در خانه میزبان بماند و چه شب را در آنجا نماند - زکات فطره اش بر صاحب خانه واجب نیست.

س: آیا دادن زکات فطره به کسی که معلوم نیست فقیر است ولی خودش ادعای فقر می کند جایز است؟
ج: اگر بدانیم که قبلا فقیر بوده و سایر شرایط زکات فطره را هم دارد، ولی الان در فقر او شک کرده ایم می توانیم به او زکات فطره را بدهیم ولی اگر علم و اطمینان به این که قبلاً فقیر بوده نداریم و از گفته او نیز علم و اطمینان به فقرش پیدا نکرده ایم بنابراحتیاط واجب نمی توانیم به او زکات فطره بدهیم. و اگر بدانیم که قبلا فقیر نبوده ، نمی توانیم به او زکات فطره بدهیم مگر این که از گفته او علم یا اطمینان به فقرش پیدا کنیم.

آیا سربازی که در پادگان است و غذای او را دولت می دهد ، زکات فطره بر او واجب است؟
احتیاط واجب این است که هم دولت بدهد و هم خودش.

س: شخصی نان خور پدرش می باشد و زکات فطره به او تعلق می گیرد ولی پدرش زکات فطره را نمی دهد، آیا بر خودش واجب است زکات فطره را بدهد؟
ج: زکات فطره بر خود او واجب نیست ولی احتیاط مستحب آن است که اگر واجد شرایط وجوب زکات فطره باشد، خودش بدهد.

س: آیا مصرف زکات فطره در ساختمان مسجد یا حسینیه جایز است؟
ج: بنابراحتیاط واجب مصرف زکات فطره در ساختمان مسجد یا حسینیه جایز نیست و زکات فطره بنابراحتیاط واجب باید به فقرا داده شود و شخص فقیر باید شیعه دوازده امامی باشد.

آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی

س: وظیفه شخصى که سالهاى متمادى زکاة فطره را جمع نموده، و صرف غیر نیازمندان کرده چیست؟
ج: باید تمام آنها را اعاده کند.

س: پرداخت زکات فطره به طلبکاران شخص ورشکسته
اگر شخصی به واسطه ورشکستگی و بدهکاری فقیر شود آیا می توان زکات فطره را مستقیماً بابت بدهی او به شخص طلبکار داد یا باید حتماً به دست فقیر برسد؟
ج: مانعی ندارد.

س: آیا می‌توان به زنی که غیر سید و فقیر است ونفقه فرزندان نا بالغ وسیدش را بر عهده دارد زکا ت غیر سید داد تا برای فرزندانش خرج کند؟
ج: مانعی ندارد.

س: اگر کسى تنها در افطار شب عید فطر میهمان دیگرى باشد فطریه او به عهده خودش است یا صاحب خانه؟
ج: فطریه اش بر عهده خودش مى باشد.

س: پولی را بابت زکات فطره کنار نهادیم تا بعد بپردازیم. اما در هنگام پرداخت معادل آن را از دو برگ اسکناس دیگر پرداختیم. حکم تصرف در پولی که بدواً کنار نهاده شده بود چیست؟
ج: احتیاط آن است که آن پول را هم به عنوان زکات فطره بپردازد.

س: زکات فطره سربازى که نانخور دولت است بر عهده چه کسى است؟
ج: بر دولت واجب نیست و اگر فقیر است بر خود او نیز واجب نیست، امّا اگر غنى باشد احتیاط آن است که خودش زکات را بپردازد.

آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی

س. بچه‌ای که در شکم مادر است، آیا فطریه‌اش واجب است یا نه؟
ج. واجب نیست. والله العالم

س. حکم کسانی که سرباز هستند و شب عید فطر در آنجا هستند، فطریه، آیا بر پدر آنها واجب است یا خودشان یا مثلاً سپاه یا ارتش یا نیروی انتظامی؟
ج. در فرض سؤال با تمکّن مالی فطره را باید خودشان بپردازند. والله العالم

س. پرداخت زکات فطره به کمیته امداد، سازمان بهزیستی و بعض مؤسسات خیریه چه صورتی دارد؟
ج. بنظر اینجانب، زکات فطره بنابراحتیاط واجب باید به فقرای شیعه اثنی عشری برسد و مکلّف باید آنچه را تحت عنوان زکات فطره به اینگونه سازمان‌ها و مؤسسات می‌دهد یقین کند که بدون کم و زیاد در مورد مصرف، (فقیر شیعه اثنی عشری) صرف شده و الا ذمّه‌اش برئ نمی‌شود. پس برای هر کس این یقین حاصل شود، اشکال ندارد، مثلاً کسی که زکات فطره می‌دهد و سیّد نیست باید یقین کند که به مصرف فقیر غیر سیّد رسیده، نه سیّد و نه مدرسه و مسجد و حسینیه. والله العالم

آیت‌الله‌العظمی مظاهری

سوال: آیا برای جنین در شکم مادر هم باید فطریه پرداخت شود؟ آیا تفاوتی می‌کند که جنین چند ماهه باشد؟
جواب: لازم نیست، ولی برای محافظت او مطلوب است.

سوال: آیا برای نوزادی که در ماه مبارک رمضان به دنیا آمده است هم باید زکات فطره پرداخت شود؟ حتی اگر یکی دو روز مانده به عید فطر یا روز عید به دنیا بیاید؟
جواب: باید زکات فطره برای او داد.

سوال: فطریه سربازانی که در سربازخانه‌ها زندگی می‌کنند و نان‌خور دولت هستند، بر عهده چه کسی است: خانواده یا دولت یا خود سرباز؟
جواب: خود آنها باید بدهند.

سوال: اگر شخصی در شب عید فطر، فطریه خود و خانواده‌اش را جدا کند، ولی اتفاقاً آن مبلغ گم شود و یا سهواً خرج گردد، تکلیف چیست؟
جواب: اگر گم شود، مسئول نیست و اگر خرج کند، مسئول است، ولی در هر حال دو دفعه بپردازد، خوب است.

آیت الله العظمی سیستانی

پرسش: اگر در آخرین شب ماه رمضان شخصی سر زده به مهمانی برود آیا زکات فطره او به عهده صاحبخانه است ؟

پاسخ: خیر، مگر در شب عید باشد و طوری باشد که عرفا در آن شب نانخور او شمرده شود .

پرسش: اگر فرد در شب عید فطر زکات فطره را جدا کند اما سهواً گم شود یا خرج گردد وظیفه چیست؟

پاسخ: لازم است بدل آن را بدهند و بنابر احتیاط واجب به نیت قربت مطلقه باشد .

پرسش: من در آمریکا مشغول به تحصیل هستم. می خواستم در مورد زکات فطریه بپرسم که به چه صورت و چه مقدار باید بپردازم. آیا می توانم این مبلغ را نگهدارم و وقتی برگشتم به ایران به افراد نیازمند بدهم؟

پاسخ: می توانید به افراد در این وکالت دهید که از طرف شما از اموال خودتان زکات فطره را پرداخت کنند و اگر در این پول نداشته باشید می توانید از آنها بخواهید که به شما قرض دهند سپس آن را بعنوان زکات فطره با وکالت از طرف شما به فقیر بدهد. و مقدار آن ۳ کیلو گندم یا برنج یا قیمت آن است.

پرسش: شخصی در غذاخوری بدون اطلاع قبلی که فردا روز عید فطر است میهمانی داده ، بعد از اتمام میهمانی ثابت شده شب عید فطر بوده است آیا زکات فطره میهمانان بر ذمه میزبان می باشد؟ اگر بر عهده میزبان باشد آیا میهمانان می توانند از میزبان وکالت بگیرند که زکات فطره را خودشان پرداخت کنند؟

پاسخ: زکات فطره میهمانان در مورد سوال بر عهده میزبان نیست .

پرسش: آیا فطریه ماه رمضان را می توان به مصرف آسایشگاه بیماران روانی (امین آباد تهران) رساند؟

پاسخ: مصرف زکات فطره بنابر احتیاط واجب فقط فقراء شیعه.

 

درود بر تو ای ماه، ماهی که آرزوهای ما را به هدف نزدیک می ساختی و اعمال ما را در فروغ خویش روشن می داشتی!

سلام بر تو! ای هم دم عزیز که تا هم دم ما بودی، قدر تو را نیک نشناختیم و هنگامی که ترک ما گفتی، از فراق تو فاجعه ای عظیم یافتیم و خاطر ما پریشان و آزرده شده است.

سلام بر تو! ای مهمان گرامی که وقتی قدم به خانه ما نهادی، سخت شادمان شدیم و روزی که از خانه ما رفتی، شادی ما پایان یافت.

سلام بر تو! ای گران مایه که در کنار تو قلب های ما به نرمی و مهربانی گرایید و گناهان ما از برکت تو کاهش یافت.

سلام بر تو! ای یار عزیز که با کمک تو بر شیطان چیره شدیم و از برکت تو راه احسان را شناختیم.

سلام بر تو! که به خاطر تو چه بسیار بنده گنه کار از قید عقوبت رسته و چه خوش بخت است آن کس که حرمت تو را رعایت کرده است.

سلام بر تو! که زنگ گناهان را از لوح قلب ها می زدودی و بر خطایا و معاصی، پرده رحمت می افکندی.

سلام بر تو! که مدت تو در چشم تیره بختان دراز و خسته کننده بود، ولی در قلب پارسایان، فروغ و حرمتی فراوان داشتی.

سلام بر تو! ای ماه بی نظیر که هیچ ماه مانند تو نتواند بود.

سلام بر تو! از همه کس و همه چیز و سلام بر تو که هر چه با تو بود، همه سلام و سلامت بود.

سلام بر تو! آن چنان که به دنیای ما با برکات و خیرات فرود آمدی و آلایش گناهان را از جامه ما شستی.

سلام بر تو! که هنگام وداع، خویشتن را از تو بیزار نمی بینیم و روزه را که یادگار توست، هرگز ترک نمی کنیم.

سلام بر تو! که هنوز به ما نرسیده، مشتاق مقدم تو بودیم و هنوز ما را ترک نگفته، به یاد روز جدایی، خاطری پریش و اندوهگین داشتیم.

سلام بر تو! که بدی ها در جوار تو از ما دور بود و هر چه برکت و خیر بود، در کنار تو بر ما ارزانی شده بود.

سلام بر تو! که همه شب در اشتیاق روز تو ستاره می شمردیم و همه روز از روز پیش، به تو مشتاق تر بودیم.

سلام بر تو و بر آن فضایل که از وجود آن بهره مند نشدیم و بر آن برکات که نصیب ما نشده است.

ادامه »

1. أللّهمّ أدخل علی أهل القبور السّرور

دنیا مثل قبر بزرگی است که مردگان آن، نسلهای بیشماری از فرزندان آدم و حوّایند(ع)، با آرزوهای کوچک و بزرگی که به گور برده اند.

خدایا! ما وارثان ماتم زده اهل قبور را با نوید برآورده شدن آسمانی ترین آرزوی آدم خاکی ـ که سینه هایمان را سخت می فشارد ـ، شاد و مسرور فرما!.

خدایا! زمین ـ این قبرستان مرده آرزوهای فرزندان آدم ـ را با قدوم احیاگرِ آن کس که آمدنش را وعده فرموده ای، زنده و اهل آن را سرزنده گردان!.

خدایا! سالهاست، دنیا دوستی و آرزوهای پست و کوچک دنیوی، دلهای ما را که روزگاری قدمگاه تو بوده اند، میرانده است؛ و ما امروز مردگانی هستیم که به زندگی در قبور متحرکمان خو کرده ایم. آرزوی، زیارت وجه زیبای خودت را، شورآفرین قلبهایمان کن!

خدایا! زبانم لال، اگر روزی آرزوی دیدار و پابوسی امامم را به گور بردم، منت گذار و لحظه ای او را بر مزارم عبور ده! «تا به بویش ز لحد رقص کنان برخیزم».

2. أللّهمّ أغن کلّ فقیر

خدایا! هر چه مال اندوزی می کنیم فقیرتر می شویم و هر چه به دنبال خواسته هایمان می رویم، بی نیاز نمی شویم. ما را به نیاز حقیقی مان برسان و درآغوش او از همه چیز بی نیازمان کن!

خدایا! دینت را که بازیچه زبان ما بندگان هوس گردیده و در این بازی، رنگ و بوی حقیقی اش را از دست داده، با ظهور تجدید کننده شریعتت، غنای دوباره بخش!

خدایا! ما را که بدون او هیچ نداریم به او که همه چیزمان است برسان!

خدایا! او را که در دولت کریمه اش هیچ فقیری نخواهد ماند، بر زمین حاکم گردان!

3. أللّهمّ أشبع کلّ جائع

خدایا! بی قراران زیارت آن طاووس زیبای اهل جنت را، سیراب از تماشای قامت رعنایش کن!

خدایا! ما را از دنیاطلبی سیر کن تا اشتهایی جز تماشای او که وجه زیبای توست در دل نپرورانیم.

خدایا! تا کی شاهد آن باشیم که انسانها ـ به ظلم ـ از گرسنگی جان دهند؟ این همه گرسنه را کس نمی تواند سیر کند، مگر او که وعده داده ای در سایه حکومتش هیچ کس گرسنه سر به بالین نگذارد.

به تمنای چشم گرسنگان، حکومتش را در زمین برقرار گردان!

4. أللّهمّ اکس کلّ عریان

خدایا! بر قامت دین، لباس سر بلندی، بر قامت ولایت لباس حکومت، بر قامت اولیائت لباس عزت، بر قامت دشمنانت لباس ذلت، بر قامت زمین لباس حیات و بر اندام دلارای یوسف زهرا(ع) لباس ظهور بپوشان!

خدایا! قلب ما را پیش از آن که در سرمای غیبت، منجمد شود، در گرمای آغوش او پناه ده!

5. أللّهمّ اقض دین کلّ مدین

خدایا! با دستان او که کلید گنجینه های زمین و آسمانت را به او سپرده ای، دین تمام دینداران را بپرداز!

خدایا! بودنمان را مدیون حجتت هستیم. توفیق ده تا با فدا کردن هستی مان در پیشگاه او، ذره ای از این دین را ادا کنیم!

خدایا! مدیون تمام نعمات توایم و برای هر نعمتی، بی نهایت، شکر بدهکاریم. با چه رویی از تو بخواهیم که نعمتت را بر ما تمام کنی؟ ـ یعنی ولیّ ما را به ما برسانی ـ مگر این که بگوییم فقط اوست که می تواند شانه ما را از زیر بار این همه دین، خالی کند.

پس نعمتت را بر ما تمام کن!

6. أللّهمّ فرّج عن کلّ مکروب

خدایا! هیچ گرهی نیست که جز با دستهای او باز شود و هیچ گرهی نیست که با دستهای او باز نشود.

با ظهور او گره از کار عالم بگشا!

خدایا! تنها گرفتاری و غم و اندوهمان را غیبت او قرار ده تا تنها حاجتمان فرج او باشد.

خدایا! هیچ گرهی در کار او نیست، مگر این که با دستهای ما بسته شده است. ما را با توفیق طاعت و کسب رضایت خودت، موفق به گشودن گرهی کن که با دست خود بسته ایم!

خدایا! او را که از بی صاحبی ما، اندوه می خورد، با تحقق حکومتش و سروری بر ما، خشنود گردان!

7. أللّهمّ ردّ کلّ غریب

خدایا! ما را که از دامن پاک او گریخته ایم و آواره برهوت هواهای نفسانی شده ایم، دوباره به وطنمان که آغوش اوست برگردان!

خدایا! اورا که از ما رنجیده و غریبانه از شهر ما رخت بربسته و در جایی که ما نمی دانیم، منزل گزیده است، دوباره به دیار ما شرمندگان ظلم خویش، باز گردان!

خدایا! این آرزوی قلبی او را که آرزوی ما نیز هست؛ یعنی پاک شدن گرد غربت از چهره دین و اولیای دین، هر چه زودتر به استجابت برسان!

8. أللّهمّ فکّ کلّ أسیر

خدایا! ما را از زندان تاریک و سرد خواسته های زشت نفسانی و از زندان تاریک تر و سردتر هجران او رهایی بخش!

خدایا! غل و زنجیرهای نفس را از دست و پای عقلمان بگشا، تا نجات و آزادی را تنها در رسیدن به او بیابیم و بندگی او را اسارت نخوانیم!

خدایا! ما را اسیر او کن تا از بند غیر او آزاد شویم!

9. أللّهمّ أصلح کلّ فاسد من أمور المسلمین

خدایا! مرا که با فسادم، مانع ظهور او و اصلاح امور مسلمین به دست او شده ام، اصلاح فرما!

خدایا! تنها چیزی که به صلاح ماست، ظهور اوست و آنچه که مانع ظهور اوست، فساد ماست؛ و حکومت هر آنچه که غیر او یا بیگانه با اوست ـ بر ما ـ موجب فساد ماست. ما را با رهایی از سلطه دشمنان او و خدمت به نظامی که به نام اوست، به صلاحمان، که حکومت اوست برسان!

10. أللّهمّ اشف کلّ مریض

خدایا! هر چه زودتر او را به عیادت همه بیماران بفرست!

خدایا! ما را بیمار او کن، تا از همه بیماریها شفا یابیم.

خدایا! با شربت وصل او، قلب هجران کشیده ما را از آتش تب فراقش، شفا بخش!

11. أللّمّ سدّ فقرنا بغناک

خدایا! ما به غیر از تو و او کسی را نداریم. احتیاج ما به او با هیچ چیز برطرف نمی شود جز به دست تو و رساندن او به ما.

خدایا! مسئلت از غیر تو و نیاز به غیر او، ما را در پرتگاه فقر افکنده است. نیاز به او را که نجات بخش ما از این سقوط و تنها مایه بی نیازی ماست، در دلهایمان برویان!

خدایا! ما را محتاج او کن تا از غیر او بی نیاز شویم!

12. أللّهمّ غیّر سوء حالنا بحسن حالک

خدایا! «گذشته» سیاهمان که بی او سپری شد؛ «حال» تیره ما را به «فردا»ی روشن او برسان!

خدایا «حال» ما را بی او ببین! و روزگارمان را بدون او مپسند!

خدایا! حال و روز ما را که خالی از اوست با حال و روز خودت که پیش او و با اوست، تغییر ده!

13. أللّهمّ اقض عنّا الدّین

خدایا! خودت، دین سنگین ما را به او که تحقق سروری او بر ماست، بپرداز!

خدایا! گناهان ما غیبت او را تمدید می کند و غیبت او، دین او را برگردن ما سنگین تر می گرداند.

بر همه گناهان ما قلم عفو و مغفرت کش!

14. و أغننا من الفقر

ما را نه به واسطه فقر، که به واسطه او و در دولت کریمه او به بارگاه خودت بکشان!

خدایا! مرا در فقری قرار مده که نهایتش کفر است.

خدایا! مرا از او فقیر نکن!

مرا در فقری قرار ده که نهایتش ایمان است.

خدایا! مرا فقیر او کن!

خدایا! ما را با او بی نیاز کن و به او بی نیاز مکن!

*

خدایا! این چهارده دعای مرا که همگی یک دعا بودند، به یک استجابت که چهارده استجابت است، برسان! و حکومت او را که حکومت چهارده تن است، هر چه زودتر بر زمین سایه گستر فرما! که تو بر همه چیز توانایی: إنّک علی کلّ شی ءٍ قدیر.

ادامه »

شب آخر ماه شب بسيار مباركى است،و براى اين شب چند عمل وارد است:

اوّل:غسل.

دوم:زيارت‏ امام حسين عليه السّلام.

سوم:خواندن سوره‏هاى«انعام»و«كهف»و«يس»و گفتن صد مرتبه:

أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ

از خدا آمرزش مى‏جويم و به سوى او مى‏پويم.

چهارم:اين دعا را كه شيخ كلينى از امام صادق عليه السّلام روايت كرده بخواند:

اللَّهُمَّ هَذَا شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أَنْزَلْتَ فِيهِ الْقُرْآنَ وَ قَدْ تَصَرَّمَ وَ أَعُوذُ بِوَجْهِكَ الْكَرِيمِ يَا رَبِّ أَنْ يَطْلُعَ الْفَجْرُ مِنْ لَيْلَتِي هَذِهِ أَوْ يَتَصَرَّمَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ لَكَ قِبَلِي تَبِعَةٌ أَوْ ذَنْبٌ تُرِيدُ أَنْ تُعَذِّبَنِي بِهِ يَوْمَ أَلْقَاكَ

خدايا اين است ماه رمضان،كه قرآن را در آن نازل كردى،اينك در حال گذشتن است،و من به ذات‏ كريمانه‏ات پناه مى‏آورم از اينكه سپيده اين شب طلوع كند،يا ماه رمضان بگذرد،و نزد تو برايم نتيجه كار ناشايست يا گناهى باشد كه بخواهى مرا به سبب آن روزى كه ملاقاتت كنم عذاب نمايى.

پنجم:بخواند دعاى«يا مدبّر الامور»را كه بيان آن در اعمال‏ شب بيست‏وسوم گذشت

ششم:ماه رمضان را با دعاهاى وداع، وداع گويد:دعاهايى كه شيخ كلينى و شيخ صدوق و شيخ مفيد و شيخ طوسى،و سيّد ابن طاووس(رضوان اللّه عليه) نقل كرده ‏اند و شايد بهترين آنها دعاى چهل‏ و پنجم صحيفه كامله باشد. سيّد ابن طاووس از امام صادق عليه السّلام روايت كرده كه هركه در شب آخر ماه رمضان،آن ماه شريف را وداع گفته‏ و بگويد:

اللَّهُمَّ لا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ صِيَامِي لِشَهْرِ رَمَضَانَ وَ أَعُوذُ بِكَ أَنْ يَطْلُعَ فَجْرُ هَذِهِ اللَّيْلَةِ إِلا وَ قَدْ غَفَرْتَ لِي

خدايا اين ماه را آخرين بار روزه ام در ماه رمضان قرار مده،و به تو پناه مى‏آورم از اينكه سپيده اين شب سر زند،مگر اينكه مرا آمرزيده باشى.

پيش از آنكه سپيده بر آيد،حق تعالى او را بيامرزد، و توبه و بازگشت نصيب وى كند.سيّد و شيخ صدوق از جابر بن عبد عبد اللّه انصارى روايت كرده‏اند كه در جمعه آخر ماه‏ رمضان خدمت رسول خدا صلى اللّه عليه و آله رسيدم،چون نظر آن حضرت بر من افتاد،فرمود:اى جابر اين آخرين جمعه از ماه رمضان است،پس آن را وداع كن و بگو:

اللَّهُمَّ لا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ صِيَامِنَا إِيَّاهُ فَإِنْ جَعَلْتَهُ فَاجْعَلْنِي مَرْحُوما وَ لا تَجْعَلْنِي مَحْرُوما

خدايا اين ماه را آخرين بار روزه ما در ماه رمضان قرار مده،اگر قرار داده‏اى پس مرا رحمت شده بدار،نه محروم‏ از رحمت.
به راستى هركه اين دعا را در اين روز بخواند به يكى از دو خصلت نيكو ظفر يابد:يا رسيدن به ماه رمضان‏ آينده،يا آمرزش خدا و رحمت بى‏انتهاى او. سيّد ابن طاووس و كفعمى از حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله روايت كرده‏اند كه فرمود: هركه در شب آخر ماه رمضان، ده ركعت نماز به صورت دو ركعت بخواند، در هر ركعت سوره«حمد»را يك بار، و «قل‏ هو اللّه احد» راه ده بار، و در هر يك از ركوع و سجود ده مرتبه بگويد:

سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ
پاك است خدا و ستايش شايسته اوست و معبودى جز او نيست و خدا بزرگتر است.
و هنگامى‏كه از ده ركعت فراغت يافت‏ هزار مرتبه استغفار كند.و پس از استغفار سر به سجده گذارد و در حال سجده بگويد:

يَا حَيُّ يَا قَيُّومُ يَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِكْرَامِ يَا رَحْمَانَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ رَحِيمَهُمَا يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ يَا إِلَهَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَ تَقَبَّلْ مِنَّا صَلاتَنَا وَ صِيَامَنَا وَ قِيَامَنَا

اى زنده به خود پاينده!اى داراى بزرگى و بزرگوارى،اى بخشنده دنيا و آخرت و اى مهربان دنيا و آخرت،اى مهربان‏ترين مهربانان،اى معبود گذشتگان و آيندگان،گناهانمان را بيامرز،و نماز و روزه و شب‏بيداريمان را قبول كن.
سوگند به كسى‏كه مرا به‏ راستى به پيامبرى مبعوث كرد،كه جبرئيل مرا از اسرافيل خبر داد و اسرافيل از پروردگار خود،كه سر از سجده برنداشته،خدا او را بيامرزد،و ماه رمضان را از او قبول كند،و از او درگذرد تا آخر خبر.و اين نماز در شب عيد فطر هم روايت شده است، ولى در اين روايت آمده است كه تسبيحات اربعه را در ركوع و سجود به جاى ذكر ركوع و سجود بخواند،و به جاى‏ «اغفر لنا ذنوبنا»تا آخر بگويد:

اغْفِرْ لِي ذُنُوبِي وَ تَقَبَّلْ صَوْمِي وَ صَلاتِي وَ قِيَامِي

گناهم را بیامرز، و روزه و نماز وشب زنده داری ام را بپذیر

ادامه »

أعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشِّيطانِ الرَّجِيم . بِسْمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحِيم .

امامان معصوم (عليهم السَّلام) به باطن ماه مبارك رمضان خطاب مي كردند و به او سلام مي كردند و از مفارقت اش اشك مي ريختند و براي توديع او ناله مي كردند . چندين بار امام سجاد (سلام الله عليه) به ماه مبارك رمضان سلام مي كند . مي گويد : سلام بر تو اي بزرگترين عيد اولياي خدا . ماه مبارك رمضان را حضرت به عنوان عيد مي داند و براي مفارقت آن ماه مبارك رمضان حضرت ضجّه مي زند ، ناله مي كند كه اين دوست عزيز دارد از دست ما مي رود . مي گويد : سلام خدا بر تو اي بزرگترين عيد اولياي حقّ .

بعضي از فرازهاي وداع امام سجاد (سلام الله عليه) نسبت به ماه مبارك رمضان را قرائت مي كنيم تا معلوم بشود كه ماه مبارك رمضان يك حقيقتي دارد ، يك باطني دارد كه اين حقيقت و باطن در قيامت ظهور مي كند . انسان روزه دار با حقيقت اين ماه محشور مي شود .

در صحيفة سجاديّه دعائي است به نام دعاء وداع ماه مبارك رمضان . در مقدّمة اين دعا حضرت كلّيات نعمت هاي الهي را مي شمارد و اينكه بخشش هاي خداي سبحان ابتدائي است ، نه روي استحقاق ؛ اينها را هم ذكر مي كند تا بعد از آن مقدّمه مي فرمايد : يكي از بهترين بخشش هاي خداي سبحان ، ماه مبارك رمضان ، روزة اين ماه است .

فرمود : وَ أنتَ جَعَلْتَ مِنْ صَّفايا تِلكَ الوَظائِفْ وَ خَصائِصُ تِلكَ الفُرُوضْ شَهرِ رَمضان . عرض مي كند : خدايا ! نعمت هاي فراواني به ما دادي ، يكي از آن برجسته ترين نعمت ها ماه مبارك رمضان است . و يكي از بهترين فضيلت ها روزة اين ماه است كه نصيب ما كردي و هيچ زماني به عظمت زمان ماه مبارك رمضان نيست . گذشته از اينكه شب قدر در او قرار دادي ، اين ماه را ظرف نزول قرآن كريم قرار دادي كه اين فيض در اين ماه نازل شده است . اگر كسي با قرآن باشد ، همراه قرآن بالا مي رود . و اين را بر ملّت مسلمان منّت نهادي ، ديگر ملل در ماه مبارك رمضان روزه نمي گرفتند . اين نعمت را مخصوص مسلمين كردي .

آنگاه به اين جمله ها مي رسيم : مي فرمايد : وَ قَدْ اَقامَ فِينَا هذَا الشَّهرُ مُقامَ حَمدٍ . اوّلاً اين دعاي وداع مال كسي است كه با ماه مبارك رمضان مأنوس بود . آنكه با اين ماه نبود ، وداعي ندارد ! او كه خدا حافظي نمي كند ! انسان از دوست اش خداحافظي مي كند . با كسي كه يك مدّت مأنوس بود ، خداحافظي مي كند . اگر با كسي نبود كه خداحافظي نمي كند ؛ وداعي ندارد ! آن كه اصلاً نمي داند كي ماه مبارك رمضان آمد و كي سپري مي شود و چرا آمد و چرا سپري شد ، او چه كرد ، او وداعي ندارد ! امّا آخر ماه مبارك رمضان كه شد ، امام سجاد در حدّ يك ضجّه و ناله اين دعا را مي خواند ! فرمود : وَ قَدْ اَقامَ فِينَا هذَا الشَّهرُ مُقامَ حَمدٍ ، وَ صَحَبنَا صُحبَهَ مَبرُور . او در بين ما اقامت داشت و جاي حمد و ثناء بود . زيرا رحمت آورد به همراه خودش .

رفيق بسيار خوبي براي ما بود ! ما در صحبت او به نعمت هائي رسيده ايم . يك مُصاحب خوبي بود براي ما ! دوستي بود كه به همراه اش رحمت و مغفرت و بركت آورد .

اين كه رسول خدا (عليه آلاف التحيّه والثناء) در خطبة شعبانيّه فرمود : قَدْ أقبَلَ إلِيكُمْ شَهرُ اللهْ بِالبَرَكَهِ وَ الرَّحمَهِ وَ المَغفِرَه (1)، يعني اين ماه بركت آورد ، اين ماه رحمت آورد ، اين ماه مغفرت آورد . كسي كه در صحبت اين ماه بود و رفيق اين ماه بود ، بركت و رحمت و مغفرت اين ماه را هم دريافت كرد .

لذا امام سجاد مي گويد : او دوست خوبي بود براي ما ، رفيق خوب و مصاحب خوبي بود براي ما . وَ اَربَحَنَا اَفضَلَ اَرباحِ العالَمِينْ . ما رِبح و سودي كه در اين ماه برديم ، هيچ تاجري در هيچ گوشة دنيا نبرد ! هيچ كسي در سراسر عالم به اندازة ما از اين ماه مبارك رمضان استفاده نكرد ! اگر انسان يك مسافري است كه سفر اَبد در پيش دارد و ره توشة آن سفر اَبد را همين چند روز بايد تهيّه كند ، و اگر درهاي آسمان به چهرة مؤمن باز مي شود ، و اگر مؤمن مي تواند با وارستگي به باطن عالم راه پيدا كند ، و اگر بهترين فرصت ماه مبارك رمضان است ، پس بهترين سود را ماه مبارك رمضان به اهل اش داد .

از ابن طاووس به عرض شما رسيد ، مي فرمايد : عدّه اي اوّل سال شان فروردين است . يك نوجوان اوّل سال او ، اوّل فروردين است كه تلاش مي كند لباس نُو در بر كند ! يا درخت ها اوّل سال شان اوّل فروردين است كه لباس هاي تازه در بر مي كنند .

يك كشاورز اوّل سال او اوّل پائيز است كه درآمد مزرعه را حساب مي كند . يك تاجر در فرصت ديگر كه كارگاه توليدي دارد مثلاً ، اوّل سال تهيّه مي دهد . امّا آنها كه اهل سير و سلوك اند ، اوّل سال شان ماه مبارك رمضان است . حساب ها را از ماه مبارك تا ماه مبارك بررسي مي كنند كه ماه مبارك رمضان سال گذشته چه درجه اي داشته است و امسال چه درجه اي دارد ! چه قدر مطلب فهميده است ، چه قدر مسائل براي آنها حلّ شد ، چه قدر در برابر گناه قدرت تمكين دارد ، چه قدر در برابر دشمن قدرت تكوين دارد . ماه مبارك رمضان ، ماه محاسبت براي سالكان إلَي الله است .

لذا امام سجاد مي فرمايد : وَ اَربَحَنَا اَفضَلَ اَرباحِ العالَمِينْ . هيچ كسي در سراسر جهان به اندازة ما در اين ماه استفاده نكرد ! ثُمَّ قَدْ فارََقَنَا عِندَ تَمامُ وَقتِهِ وَ انْقِطاعَ مُدَّتِهِ وَ وَفاءِ عَدَدِهِ . اين ماه بعد از اينكه پايان اش فرا رسيد ، مدّت اش تمام شد ، از ما مفارقت كرد ، از ما هجرت كرد ، ما را تنها گذاشت . آنگاه فَنَحنُ مُوَدِّعُوهُ ، ما الآن داريم اين ماه را وداع مي كنيم . در حال توديع و خداحافظي نسبت به اين ماه ايم . آنوقت چه وداعي ؟ يك وداع تشريفاتي كه دعاي وداع بخوانيم ، به اين معناست ؟ يا نه ، وِداعَ مَنْ عَزَّ فِراقُهُ عَلَينَا وَغَمِّنَا . يك دوست عزيزي كه مفارقت اش براي ما توان فرسا است ، يك همچنين دوست اي را ما داريم خداحافظي مي كنيم .

آنكه اهل معنا بود ، سيراش در اين ماه بيشتر شد . آنكه گرفتار گناه بود ، گناه اش در اين ماه كمتر شد . فرمود : ما كسي را وداع مي كنيم كه رفتن اش براي ما عزيز است ، براي ما خيلي سخت است ! ما را غمگين كرد ! اين ماه اي كه شب اش رحمت ، روز اش رحمت ؛
اين بزرگان فقه ما ، اين مرحوم صاحب جواهر ، اين مرحوم آسيّد محمّد كاظم ، اين ديگران (رضوان الله عليهم) در كتاب شان هست كه : در فضيلت روزه گرفتن همين بس كه انسان شبيه فرشته مي شود ، از نظر ترك بسياري از كارها ! همين كه انسان از شكم بالا آمد ، يك مقدار به فرشته شدن نزديك مي شود .

فَنَحنُ ، چرا گفتند اين شش روز اوائل ماه شوّال را گفتند روزه بگيريد ؟! كسي كه بدرقه مي كند ، چون شش روز اوائل ماه شوّال ، يعني بعد از عيد فطر كه عيد فطر روزه اش حرام است ، بعد گفتند : شش روز روزه بگيريد ، با يك فاصله اي . زيرا اگر يك كسي دوست عزيز را مي خواهد بدرقه كند ، چند قدم به همراه او مي رود ! اينطور نيست كه ماه مبارك رمضان آمد و رفت ! خوب چي شد ؟ چند قدم انسان به همراه اش مي رود . معناي وداع كردن ، به دنبال او چند قدم رفتن است . وِداعَ مَنْ عَزَّ فِراقُهُ عَلَينَا وَ غَمَّنَا ، ما را غمگين كرد . وَ اُوحَشَنَا انْصِرافُهُ عَنّا . از اينكه منصرف شد ، از ما فاصله گرفت ، ما را به وحشت انداخت . يك دوست رئوف و مهربان و پر بركتي را ما از دست مي دهيم ، لذا به وحشت افتاديم . آخر ماه مبارك رمضان كه مي شد ، احساس غربت مي كردند . وَ اُوحَشَنَا اِنصِرافُهُ عَنَّا ، وَ لَزِمَنَا لَهُ الذّمامُ المُحفُوظْ وَ الحُرمَهُ المَرعِيّه وَ الحَقُّ المَقْضِي . او حقّ اي كه به عهدة ما دارد ، بايد رعايت بكنيم . او حرمت اي را كه در پيش ما دارد ، بايد ارج بدهيم . او تعهّدي كه بين ما و اوست ، بايد به اين عهد وفا كنيم .

آنگاه چون اين دوست عزيز از ما مفارقت مي كند ، فَنَحنُ قائِلُونَ ؛

ما در آخر ماه مبارك رمضان اينچنين مي گوئيم : اَلسَّلامُ عَلِيكَ يا شَهرَ اللهِ الأكبَرْ . سلام بر تو اي ماه خداي بزرگ ، ماه بزرگ خدا ! اين سلام ، سلام توديع است . سلام بر تو اي شَهرُ اللهِ الأكبَر . چون تنها ماهي كه اسم اش در قرآن كريم است ، ماه مبارك رمضان است . اسم هيچ ماهي در قرآن نيست ، مگر ماه مبارك رمضان ! و امام سجاد مي گويد : سلام بر تو اي ماه بزرگ خدا ! و ماه خداي بزرگ ! اَلسَّلامُ عَلِيكَ يا شَهرَ اللهِ الأكبَر وَ يا عِيدَ اُوليائِه . سلام بر تو اي عيد اولياي الهي .
عارفان هر دمي دو عيد كنند//عنكبوتان مگس قَديد كنند (2)

كار عنكبوت آن است كه بتند ، با اين تارها اين مگس را صيد كند و قورمه درست كند . اين گوشت هاي ماندة ذخيره اي ماندة اين لانه ها را مي گويند‌ : « قَديد » . مي گويد : كار عنكبوت آن است كه مگس را قَديد كند ، قورمه درست كند . كارش غير از ذخيره كردن چيز ديگر نيست . امّا عارفان هر دمي دو عيد كنند . در هر دم كه ؛ هر نفس اي كه فرو مي رود مُمدّ حيات است ، چون بر مي گردد مُفرّح ذات ، پس در هر نفسي دو نعمت موجود و بر هر نعمتي شكر واجب . لذا عارف در هر دم دو عيد دارد ؛ يك معناي لطيف تري هست . عَلي أيُّ حال بهترين دمي كه انسان داشت ، همين ماه مبارك رمضان بود كه أنفاسُكُمْ فِيهِ تَسبيح (3). نفس در اين ماه سُبُّوحٌ قُدُّوس گفتن است .

لذا امام سجاد مي گويد : سلام بر تو اي عيد اولياي الهي .
اين كه مي بينيد‌ فردا را عيد مي گويند ، چون جايزه هاي يك ماه را به ما مي دهند ، نه فردا عيد باشد ! در حقيقت محصول ماه مبارك رمضان است . اين ضيافهُ الله آن لِقآءُ الله را در بر دارد . عظمت از آن ماه شوّال نيست ! عظمت از آن ماه مبارك رمضان است كه نتيجة يك ماهه را فردا مي دهند .
روز عيد است و من مانده در اين تدبيرام //كه دهم حاصل سي روزه و ساغر گيرم

اگر امشب ، شب عيد است ، فردا روز عيد است ، براي اينكه جائزه هاي يك ماهه را مي دهند . حالا به كي جايزه بدهند ! وَ يا عِيدَ اُوليائِه . اَلسَّلامُ عَلِيكَ يا اَكرَمَ مَصحُوبٍ مِنَ الاُوقاتْ ، وَ يا خِيرَ شَهرٍ فِي الأيّامِ وَالسّاعاتْ . ملاحظه مي فرمائيد چندين بار به اين ماه سلام مي كند . ماه اگر يك زماني بود گذرا ، و باطن و سرّ و حقيقت و روح و جان نداشت ، اين وليّ الله كه به او سلام عرض نمي كرد و به او سلام نمي گفت ! همة اينها نظير اشعار شعراء است كه بر خطابه هاي خيالي حمل مي شود ؟ معاذ الله در كلمات معصومين اين حرف ها راه دارد ؟ مثل اينكه انسان به كوه خِطاب مي كند ، به آثار مخروبه خِطاب مي كند ، در لسان شعراء ؟ اين است ؟ يا نه ،‌ اين ماه يك حقيقت اي دارد ؟!

مي گويد : اَلسَّلامُ عَلِيكَ يا اَكرَمَ مَصحُوبٍ مِنَ الاُوقاتْ . يعني ما تا حال خيلي از وقت ها در صحبت ما بود ، ما هم در صحبت آنها بوديم . هيچ وقتي به عظمت اين ماه نبود ، هيچ وقتي به كرامت اين ماه نبود ! ما دوست خيلي داشتيم و داريم ، امّا هيچ دوستي به عظمت اين ماه نبود ! مگر حضرت با سائر دوستان اش وداع مي كند اينچنين ؟! با ماه مبارك رمضان كه مي شود ، اينطوري وداع مي كند . مي فرمايد : ما دوستان زياد داريم ، امّا هيچ دوستي مثل اين ماه نيست ! وَ‌ يا خِيرَ شَهرٍ فِي الأيّامِ وَالسّاعاتْ ؛ يك ماهي كه نه هيچ روزي مثل روزهاي او بود و نه هيچ شبي مثل شب هاي او ! اَلسَّلامُ عَلِيكَ مِنْ شَهرٍ قَرُبَتْ فِيهِ الآمال وَ نُشِرَتْ فِيهِ الأعمالْ . سلام ما بر تو اي ماهي كه آرزوها در اين ماه نزديك شد . ما فهميديم چي بخواهيم . آرزوهاي طولاني نمي طلبيم . او كه دارد ما را اداره مي كند ؛

در همين دعاهاي سحر ماه مبارك رمضان كه از امام سجاد (سلام الله عليه) رسيده است به نام ( دعاي ابوحمزة ثمالي ) ، به ما آموخت كه به خدا عرض بكنيم : خدايا ! آنها كه تو را نمي شناسند ، عبادت نمي كنند ، آنها را داري روزي مي دهي ! اين همه مار و عقرب ها را خدا در عالم دارد تأمين مي كند . حيف است كه انسان تمام حاجت ها را در همين محور مادّه و مادّيات خلاصه بكند ! آنها كه اصلاً خدا را نمي شناسند ، عبادت نمي كنند ، نظير اين همه كفّار و منافقين و اين همه مار و عقرب ها را خدا دارد در عالم تأمين مي كند . انسان تلاش و كوشش اش را براي اين صرف بكند كه از خدا طبيعت و دنيا بطلبد ؟! امام مي فرمايد : سلام بر اين ماه كه فهميديم در اين ماه از خدا چي بخواهيم . آرزوهاي طولاني نداشته باشيم . چيزي كه براي ما بماند .

ادامه »