استاد علوم حدیث حوزه علمیه قم گفت: «ابن اثیر» از علمای بزرگ اهل سنت به روایتی از پیامبر(ص) مبنی بر «ظهور یک شخصیت ممتاز دینی در هر صد سال» اشاره می‌کند و می‌گوید: «محمد بن یعقوب کلینی» رأس بزرگان قرن سوم هجری است.
به گزارش مشرق به نقل از فارس، به مناسبت فرا رسیدن 19 اردیبهشت، روز بزرگداشت «شیخ محمد بن یعقوب کلینی» مؤلف کتاب گرانسنگ «الکافی» گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین محمد مسعودی، پژوهشگر و استاد علوم حدیث حوزه علمیه قم درباره این محدث بزرگ شیعه انجام داده‌ایم که مشروح آن در پی می‌آید.
رشد و نمو شیخ کلینی در غیبت صغری بود
این استاد حوزه تأکید کرد: پس آنچه معلوم می شود این است که کلینی از مادری که در خانواده‌ای اهل علم بودند، به دنیا آمده و پدر ایشان هم از علما بوده است. لذا کلینی در خانواده‌ای علمی و حدیث شناس به دنیا آمده و بزرگ شده است. آنچه از تاریخ وفات ایشان و همچنین از سال اتمام غیبت صغری که همین سال 329 است به دست می آید، نشان می‌دهد رشد و نمو کلینی در غیبت صغری بوده است.
حجت‌الاسلام مسعودی گفت: اگر فرض کنیم که کلینی مثلا حدود 70 سال داشته، تقریبا همان زمان غیبت صغری می‌شود. زیرا آن سالی که آن توقیع مبارک از طرف امام زمان عجل الله تعالی، به «علی‌بن محمد سمری» رسید و حضرت به ایشان فرمودند که شما دیگر برای خودت جانشین انتخاب نکن و از دنیا خواهی رفت و غیبت صغری تمام می‌شود، شعبان سال 329 است. اگر نقل وفات کلینی در سال 329 را قبول کنیم، که اتفاقا کلینی هم در شعبان از دنیا رفته معلوم می‌شود در اتمام غیبت صغری کلینی هم از دنیا رفته است.
چرا کلینی به بغداد رفت؟
مسعودی تأکید کرد: آنچه مسلم است کلینی برای اخذ حدیث از قم حرکت می کند و به بغداد می رود و به هر حال کلینی وارد بغداد شده و سپس در همان جا از دنیا رفته و مدفون شده است. برای حضور او در بغداد دو جهت است. یکی اینکه بغداد یکی از شهرهایی بوده که در آن عصر محل تردد علما و محدثین بوده و حوزه حدیثی بسیار قوی داشته؛ یکی هم اینکه در کنار بغداد، شهر کوفه نیز مدرسه حدیثی بسیار عظیمی داشته است.
چرا برخی از محدثین به «کوفی» معروف شده‌اند؟
وی گفت: ما اگر احوال محدثین خودمان را نگاه کنیم، بسیاری از محدثین ما توصیف به کوفی شده اند. این به خاطر عظمت حوزه حدیثی است که در کوفه قرار داشته است. شاید بشود گفت مانند حوزه علمیه قم که در عصر حاضر به این وسعت است، حوزه حدیثی کوفه نیز در آن عصر به همین عظمت بوده است. به هر حال یا عده ای می آمدند و اخذ حدیث می کردند و یا عده ای می آمدند تا نقل روایت کنند. پس کلینی برای اخذ روایات از محدثین مختلف، از ایران عازم بغداد شده است.
بر اساس روایت پیامبر(ص)، کلینی بزرگترین شخصیت در قرن خود بوده است
وی ادامه داد: ابن اثیر بعد از اینکه این حرف را نقل می کند، روایتی را از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل می کند که حضرت فرمودند در سر هر سده ای یک شخصیت بسیار ممتاز ظهور می کند که در مورد دین خدمات بزرگی را انجام می دهد و شخصیت بسیار والا مقامی می شود.
وی افزود: سپس این فرد شروع به شمردن می کند و می گوید در رأس سده اول محمد بن علی الباقر علیه السلام بوده که منظور امام باقر علیه السلام است. در رأس سده دوم امام رضا علیه السلام را بر می شمرد و در رأس سده سوم محمد بن یعقوب کلینی را نام می‌برد و این قدر برایش اهمیت قائل می شود.
وی اشاره کرد: این حرف ابن اثیر که در کتابش گفته نشان می دهد کلینی شخصیتی ممتاز بوده که تا این حد مورد توجه شخصیت های اهل سنت واقع شده است. کلینی انصافا بر عالم تشیع خدمتی کرده که بسیار برجسته است. در نکاتی که از کتاب کافی خدمت شما عرض می کنم، خواهید دید که کلینی چه خدمتی به عالم تشیع کرده است.
کافی بهترین جامع حدیثی ماست
وی اشاره کرد: کافی آنقدر کتاب مهم و با ارزشی بوده که بیش از 20 شرح برای آن نوشته اند و بیش از 30 حاشیه برای کافی زده اند. ترجمه های متعددی از این کتاب شده و ناشی از عظمت اثر کلینی است که بزرگان علما و فقها برای آن شرح ها نوشته اند و حاشیه زده اند. کافی بهترین کتاب حدیثی و بهترین جامع حدیثی ماست.
همه روایات کافی به نظر کلینی، صحیح هستند
حجت الاسلام مسعودی در پایان گفت‌وگوی خود یادآور شد: عقیده ما بر این است که کافی، بهترین کتاب روایی است، لیکن در کنار آن این کارهای رجالی و درایه ای را هم می کنیم تا اینکه اطمینان به صدور روایت از معصوم علیه السلام داشته باشیم. توصیه اکید من برای دوستان به خصوص طلبه ای که در حوزه های علمی شیعه تحصیل می کنند، این است که کافی را فراموش نکنند و بسیار به آن مراجعه کنند. روایات آن را متن شناسی کرده و به قول معروف فقه الحدیث روایات را از نظر دور نداشته و به این امر اهتمام بیشتری داشته باشند.
شیخ کلینی در توصیف دیگران
نجاشى گوید: او در زمان خود، شیخ و پیشواى شیعه در ری بود و حدیث را از همه بیشتر ضبط کرده و بیشتر از همه مورد اعتماد است.
ابن طاوس گوید: توثیق و امانت شیخ کلینى مورد اتفاق همگان است.
ابن اثیر گوید: او به فرقه امامیه در قرن سوم زندگى تازه اى بخشید و پیشوا و عالم بزرگ و فاضل و مشهور در آن مذهب است.
ابن حجر عسقلانى گوید: کلینى از رؤساء فضلاء شیعه در ایام مقتدر عبّاسى است.
محمد تقى مجلسى گوید: حقّ این است که در میان علماء شیعه مانند کلینى نیامده است و هر که در اخبار و ترتیب کتاب او دقت کند، در می یابد که او از جانب خداوند تبارک و تعالى مؤیّد بوده است.
اری که او در مدت بیست سال برای تشیع به پایان رساند کاری بود که شش تن از بزرگترین عالمان اهل سنت در مدت یک قرن برای مذهب خود انجام دادند.
منبع:
آخرین نظرات