قلب قطب عالم امکان و تنها حجت خداوند در روی زمین، ماتم زده در عزای شهادت مظلومانه پدر جوانش است. آن امام رئوفی که روزی جهان را پر از عدل و داد می‌کند، در عزای پدر بزرگوارش اشک ماتم می‌ریزد. شیعیان نیز آن حضرت را در این عزا همراهی کرده و با برپایی مجلس عزا در شهادت امام حسن عسکری (علیه‌السلام) بر سر و سینه می‌زنند و اشک می‌ریزند و در مجالس مختلف از زوایای زندگی آن حضرت سخن به زبان می‌آورند. برخی نیز سخنان هدایت بخش یازدهمین اختر تابناک امامت و ولایت را به همدیگر نقل کرده و توصیه می‌کنند.
توصیه‌های اخلاقی امام حسن عسکری (علیه‌السلام)
1. حسن خلق
انسان موجودی اجتماعی است، او در جامعه نیازمند این است که محبوب دیگران واقع شود. دیگران اطرافش جمع شوند و با او رابطه برقرار کنند. انسان برای تأمین این نیاز فطری باید خود را به اخلاق نیکو مزین کند و در واقع رمز جذب دیگران به سوی خود همین حسن خلق می‌باشد. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید:
«فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ‌لَو کُنْتَ فَظّاً غَلیظَ الْقَلْبِ لانْفَضوُا مِنْ حَولِکَ [آل عمران/159] در پرتو رحمت و لطف خدا با آنان مهربان و نرمخو شده‌ای و اگر خشن و سنگدل بودی، از گردت پراکنده می‌شدند.»
نرمخویی، خوش زبانی، لبخند، شوخ طبعی، کمک در حد توان از مصادیق حسن خلق است که می‌تواند موجب ایجاد انس و اعتماد بین انسان با دیگران شود و در پرتو همین روابط خوب به منافع زیادی دست پیدا کند. رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرماید:
«اگر مردم مىدانستند كه حسن خلق چه منافعى برایشان دارد، يقين پيدا مىكردند كه محتاجِ اخلاق نيكند.» [1]
امام حسن عسکری (علیه‌السلام) که خود در حسن خلق از برجستگان روزگار بودند، به شیعیان این فضیلت اخلافی بسیار حساس و کلیدی را سفارش می‌کند و از آنان می‌خواهد که در مقابل دوست و دشمن اخلاقی نیکو داشته باشند و در سخنی گهربار می‌فرماید:
«با دوست و دشمن خوش گفتار و خوش برخورد باشيد؛ امّا با دوستان مؤمن به عنوان يك وظيفه كه بايد هميشه نسبت به يكديگر با چهره‌اى شاداب برخورد نمايند، امّا نسبت به مخالفين به جهت مدارا و جذب به اسلام و احكام آن.» [2]
2. حفظ دوستان خوب
افراد با ارتباطی که با دیگران برقرار می‌کنند به سمت ارزش‌ها یا پستی‌ها گرایش پیدا می‌کنند. اگر انسان با افراد خوب و مومن ارتباط برقرار کرده و رابطه دوستی داشته باشد صفات خوب آنان را فرا گرفته و لذا به سمت خوبی‌ها کشیده می‌شود و اگر با افراد پست، معتاد، شرور، و… رابطه دوستی برقرار کند او نیز به سمت این گونه رفتار متمایل شده و ممکن است در این مسیر قرار بگیرد. امام صادق (علیه‌السلام) شیعیان را به انتخاب دوست خوب و با ایمان سفارش کرده است و در سخنی می‌فرماید:
«تا مىتوانى در دنيا براى خودت دوست با ايمان انتخاب كن، كه اين دوستان هم در دنيا به نفع تو هستند و هم در آخرت، امّا در دنيا نيازهايت را برآورده مىكنند و در آخرت به يارى تو مىشتابند؛ چرا كه اهل جهنّم مىگويند كه ما شفاعت كننده و دوست گرم و شفيق نداشتيم.»[3]
امام حسن عسکری (علیه‌السلام) نیز به این مساله توجه ویژه داشته است و از شیعیانش می‌خواهد در حفظ دوستان خوب تلاش کنند و تا می‌توانند از حضور دوستان خوب استفاده کنند و می‌فرماید:
«تداوم دوستى و معاشرت با كسى كه احتمال دارد سودى برايت داشته باشد، بهتر است از كسى كه محتمل است شرّ جانى، مالى، دينى و… برايت داشته باشد.» [4]
حضرت در بیان معیارهای دوست خوب و ارزشی به ملاک حفظ آبرو و پرهیز از توبیخ اشاره کرده و دوستی را خوب و مفید می‌داند که در اشتباهاتی که از انسان رخ می‌دهد، برای حفظ آبروی انسان، آن اشتباه را خود به گردن بگیرد و یا در مواردی که اشتباهی توبیخ و سرزنش به همراه دارد، از توبیخ پرهیز کرده و خود را مقصر جلوه دهد و در سخنی می‌فرماید:
«بهترين دوست و برادر، آن فردى است كه خطاهاى تو را به عهده گيرد و خود را مقصّر بداند.» [5]
3. موعظه در خلوت
انسان موجودی ممکن الخطا است، او هر لحظه در معرض اشتباه و گناه قرار دارد. هوای نفس و شیطان انسان را به سمت اعمال بد دعوت می‌کنند و ممکن است در اثر غفلت به گناهی مبتلا شود. در همه این حالات موعظه دیگران می‌تواند او را نجات داده و از گناه و معصیت دور سازد. لقمان حکیم خطاب به فرزندش می‌فرماید:
«فرزندم نصيحت را بپذير و به آن عمل كن كه نصيحت نزد عاقل از عسل ناب شيرين تر است.» [6]
البته نصیحت در صورتی اثرگذار است که در خلوت و بدون حضور دیگران صورت بگیرد؛ چرا که اگر انسان شخصی را در حضور جمع مورد نصیحت قرار دهد، در واقع شخصیت اجتماعی او را شکسته و موجب خواری او را فراهم کرده است. امام حسن عسکری (علیه‌السلام) که به شخصیت و جایگاه اجتماعی دیگران اهمیت ویژه‌ای قائل بود به شیعیان خود این نکته را تذکر داده و در سخنی زیبا می‌فرماید:
«هركس دوست و برادر خود را محرمانه موعظه كند، او را زينت بخشيده؛ و چنانچه علنى باشد سبب ننگ و تضعيف او گشته است.» [7]
امید است ضمن این که شیعیان شهادت این امام بزرگ و مظلوم را با شکوه برگزار می‌کنند و در مراسمات مختلف به نوحه و عزا می‌پردازند، در مرحله عمل نیز سخنان حضرتش را جامه عمل پوشانده و در روابط خود با دیگران خوش رفتار باشند و با افراد خوب و ارزشی رابطه دوستی برقرار کنند و اگر خواستند برادران دینی خود را نصیحت کنند در خلوت او را موعظه کنند، تا موجب رشد و شکوفایی همدیگر بشوند.
__________________________________________
منبع:سایت رهروان ولایت
پی نوشت‌ها:
[1]. «لَوْ يَعْلَمُ الْعَبْدُ ما فى حُسْنِ الْخُلْقِ لَعَلِمَ انَّهُ يَحْتاجُ انْ يَكُونَ لَهُ خُلْقٌ حَسَنٌ» مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، چاپ گوناگون، انتشارات اسلاميه، تهران، ج 10، ص 369.
[2]. «قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً، مُؤْمِنُهُمْ وَ مُخالِفُهُمْ، مَّا الْمُؤْمِنُونَ فَيَبْسِطُ لَهُمْ وَجْهَهُ، وَ مَّا الْمُخالِفُونَ فَيُكَلِّمُهُمْ بِالْمُداراةِ لاِجْتِذابِهِمْ إلَى الاْ يِمانِ» همان، ج 68، ص 309.
[3]. «أكْثِرُوا مِنَ الأصْدِقَاءِ فِى الدُّنْيَا فَإنَّهُمْ يَنْفَعُونَ فِى الدُّنْيَا وَ الآخِرَةِ، أمَّا فِى الدُّنْيَا فَحَوَائِجُ يَقُومُونَ بِهَا وَ أمَّا فِى الآخِرَةِ فَإنَّ أهْلَ جَهَنَّمَ قَالُوا: فَمَا لَنَا مِنْ شَافِعِينَ وَ لَاصَدِيقٍ حَمِيمٍ» محدث عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، چاپ اول، انتشارات آل البیت، قم، 1409ق، ج 12، ص 18.
[4]. «اللِّحاقُ بِمَنْ تَرْجُو خَيْرٌ مِنَ المُقامِ مَعَ مَنْ لا تَأْمَّنُ شَرَّهُ» مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، چاپ گوناگون، انتشارات اسلاميه، تهران، ج 71، ص 198.
[5]. «خَيْرُ إخْوانِكَ مَنْ نَسَبَ ذَنْبَكَ إلَيْهِ» همان، ص 188.
[6]. «يا بُنَىَّ … عَلَيكَ بِالمَوعِظَةِ فَاعمَل بِها فَإنَّها عِندَ العاقِلِ أَحلى مِنَ العَسَلِ الشَّهدِ» دیلمی، شیخ حسن، إرشاد القلوب إلى الصواب، چاپ اول، انتشارات شريف رضی، قم، 1412ق، ج 1، ص 73.
[7]. «مَنْ وَعَظَ خاهُ سِرّاً فَقَدْ زانَهُ، وَمَنْ وَعَظَهُ عَلانِيَةً فَقَدْ شانَهُ» مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، چاپ گوناگون، انتشارات اسلاميه، تهران، ج 71، ص 166.
آخرین نظرات