مدرسه علمیه الزهرا(س) واوان

امام سجاد علاوه بر دعاهایى كه درباره حضرت مهدى ـ علیه السلام ـ دارد، كلمات و سخنان نغز و زیبایى نیز درباره مسائل مربوط به آن حضرت بیان نموده است كه به نمونه هایى اشاره مى شود:

1. زمان خالى از حجت نیست

———————————
امام سجاد ـ علیه السلام ـ فرمود: «لاتَخْلُو الاَرْضُ الى اَنْ تَقُومَ السّاعَةُ مِنْ حُجَّة وَ لَوْلا ذلِكَ لَمْ یُعْبَدِ اللهُ؛[5] زمین تا روز قیامت خالى از حجت نیست، و اگر حجت الهى نبود، خدا پرستیده نمى شد.»
این حدیث به خوبى نشان مى دهد كه در این زمان نیز حجت الهى وجود دارد. منتهى این امام باید معصوم باشد و معرفى شده ازطرف خدا و امامان قبلی، چنان كه آن حضرت فرمود: «الامامُ لایكونُ الّا مَعْصُوماً وَ لَیْسَت العِصْمَةُ فى ظاهِرِ الخِلْقَةِ فَیُعْرَفَ بِها وَ كذلِكَ لایَكُونُ الاّ مَنْصُوصاً؛[6] جز معصوم احدى شایسته امامت نیست و چون عصمت یك نشان ظاهرى در خلقت نیست( كه همگان) بشناسند، باید امام از طرف خدا (تعیین) و اعلام شود.»
و در خطبه معروف خود در مسجد جامع شام در حضور یزید بن معاویه فرمود: «رسول خدا، و وصى او على ـ علیه السلام ـ ، سید الشهداء (حمزه)، جعفر طیار، دو سبط این امت و مهدى [این امت] از ماست.»[7]

2. راز غیبت و پنهان بودن ولادت

———————————–
حضرت سجاد ـ علیه السلام ـ فرمود: «القائِمُ مِنّا یَخفى عَلى النّاسِ وِلادَتُهُ حتّى یَقُولُوا: لَمْ یُولَدْ بَعْدُ، لِیَخْرُجَ حینَ یَخْرُجُ وَ لَیْسَ لِاحد فى عُنُقِهِ بَیْعَةً؛[8] قائم ما، ولادتش از مردم مخفى مىشود تا جایى كه مى گویند: هنوز متولد نشده است. تا هنگامى كه ظهور مى كند بیعت كسى در گردن او نباشد.»
همچنین درباره مخفی بودن مكان آن حضرت فرمود: «لا یَطَّلِعُ عَلی مَوْضِعِهِ اَحَدٌ مِنْ وَلِیٍّ وَلاغَیْرِهِ اِلّا الَّذی یَلی اَمْرَهُ؛[9] هیچ كس از دوست و غیر دوست از اقامتگاه او مطّلع نمی شود، به جز كسی كه متصدّی خدمتگزاری اوست.»

3 . غیبت كبرى و صغرى

—————————-
امام سجاد ـ علیه السلام ـ فرمود: «اِنَّ لِلْقائِمِ مِنّا غَیْبَتَیْنِ: اِحداهُما اَطولُ مِنَ الاُخرى. اَمّا الاُولى فَسِتَّة اَیّامٍ وَ سِتَّةَ اَشْهُر وَ سِتَّ سَنَواتٍ وَ اَمّا الْاُخْری فَیَطُولُ اَمَدُها حَتّی یَخْرَجَ مِنْ هذَا الْامْرِ اَكْثَرُ مَنْ یَقُولُ بِهِ، فَلا یَثْبُتُ عَلَیْهِ الاّ مَنْ قَوِىَ یَقِینُهُ وَ صَحَّتْ مَعْرِفَتُهُ وَ لَمْ یَجِدْ فى نَفْسِهِ حَرَجاً مِمّا قَضَیْنا وَ سَلَّمَ لَنا اَهْلَ البَیْتِ؛[10] براى قائم ما دو غیبت است كه یكى از آنها طولانى تر از دیگرى است. اما اولى شش سال و شش ماه و شش روز طول مى كشد و اما دومى به قدرى طول مى كشد كه بیشتر كسانى كه به غیبت او ایمان داشتند از اعتقاد خود بر مى گردند. فقط كسانى بر اعتقاد خود استوار مى مانند كه یقین محكم و شناخت صحیح داشته باشند و سخنان ما بر آنها گران نباشد و تسلیم ما اهل بیت باشند.»

4. فتنه هاى دوران غیبت

—————————-
امام زین العابدین ـ علیه السلام ـ فرمود: «یا اباخالد لَتأتِیَنَّ فِتَنٌ كَقِطَعِ اللَّیْلِ المُظْلِمِ لایَنْجُو الاّ مَنْ أَخَذَ اللهُ مِیثاقَهُ اوُلئكَ مَصابیحُ الهُدى وَ یَنابِیعُ العِلْم یُنْجِیهِمُ اللهُ مِنْ كُلِّ فِتْنَةٍ مُظْلِمَةٍ؛[11] اى اباخالد! براستی (در دوران غیبت) فتنه هایى همچون قطعه هاى شب تار هجوم مى آورد كه از آن جز كسانى كه خدا از آنها پیمان گرفته رهایى نمى یابد. همانها چراغهاى هدایت و سرچشمه علمند، كه خداوند آنها را از هر فتنه تاریك نجات مى بخشد.»
و همچنین فرمود: «مَنْ ثَبَّتَ عَلى وِلایَتِنا فى غَیْبَةِ قائِمِنا أَعطاهُ اللهُ اَجْرَ اَلفَ شَهیدٍ مِثْلِ شُهداءِ بَدْرٍ وَ اُحُدٍ؛ كسى كه در زمان غیبت قائم ما ـ علیه السلام ـ بر ولایت ما ثابت و استوار بماند، خداوند به او پاداش هزار شهید مثل شهیدان بدر و احد عطا مى فرماید.»[12]

5. انتظار راستین و پاداش آن

——————————–
براى انتظار حضرت مهدى ـ علیه السلام ـ آثار گرانبهایى وجود دارد، از جمله امام سجاد ـ علیه السلام ـ فرمود: «اِنتِظارُ الفَرَجِ مِن أَعظَمِ الْعَمَلِ؛ انتظار فرج از برترین اعمال است.»[13] و فرمود: «اهل زمان غیبت او كه قائل به امامت او و منتظر ظهور او باشند، برتر از مردمان هر زمان دیگر مى باشند، زیرا خداى تبارك و تعالى به آنها آن قدر عقل، فهم و شناخت عطا فرموده است كه غیبت امام در پیش آنها چون زمان حضور شده است. خداوند اهل آن زمان را همانند مجاهدانى قرار داده كه در محضر رسول اكرم ـ صلى الله علیه و آله ـ شمشیر بزنند، آنها مخلصان حقیقى و شیعیان واقعى و دعوت كنندگان به دین خدا در آشكار و نهان مى باشند.»[14]

6. یاران مهدى علیه السلام

———————————-
حضرت سجاد ـ علیه السلام ـ در تفسیر آیه ]حَتّى اِذا رَأوْا ما یُوعَدُونَ فَسَیَعْلَمونَ مَنْ أضْعَفُ ناصِراً وَ أَقَلُّ عدداً[؛[15] «هنگامى كه ببینند آنچه را كه وعده مى شوند، پس مى فهمند كه چه كسى یاورش ضعیف تر و نفراتش كمتر است»، فرمود: «یَعْنى القائِمَ و انْصارَهُ بِالنِسْبةِ لِاعْدائِهِ؛ مقصود ]از مایُوعَدوُنَ[ قائم ـ علیه السلام ـ و یاران او در مقایسه با دشمنان او مى باشند.»[16]
در جاى دیگر فرمود: «…كَأنّى بِصاحِبِكُمْ قَدْ عَلا فَوْقَ نَجَفِكُمْ بِظَهْرِ كُوفان فى ثَلاثَمأةٍ وَ بِضْعَةَ عَشَرَ رَجُلا، جَبرئیلُ عَنْ یَمِینهِ وَ میكائیلُ عَِِنْ شِمالِهِ وَ اِسْرافیلُ أَمامَهُ، مَعَهُ رایَةُ رَسُول الله صلى الله علیه و آله قَد نَشَرها لایَهْوِى بِها الى قَوْم الاّ أَهْلَكَهُم اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ؛[17] گویا صاحب شما (مهدى) را مى بینم كه پشت كوفه بالاى نجف در بین سیصد و سیزده نفر قرار گرفته، جبرئیل از راستش، و میكائیل از سمت چپش و اسرافیل جلو آن حضرت قرار دارند. و با او پرچم رسول خدا است كه آن را برافراشته است. و بر قومى فرود نمى آید جز آنكه آنها را ] به امر[ خداى عزیز و جلیل هلاك مى كند.»

7. دوران ظهور

——————
با ظهور حضرت مهدى ـ علیه السلام ـ بركات فراوانى عاید بشریت و متدینین مى شود؛ از جمله، آنچه حضرت سجاد ـ علیه السلام ـ فرمود: «اذا قامَ القائِمُ أَذْهَبَ اللهُ عَن شِیعَتنا العاهَةَ و جَعَل قُلُوبَهُمْ كَزُبَرِ الحَدیدِ وَ جَعَلَ قُوَّةَ الرَّجُل مِنْهُم قُوَّةَ أرْبَعینَ رَجُلا وَ یَكونُونَ حُكّامَ الاَرْضِ وَ سَنامَها؛[18] وقتى قائم قیام كند، خداوند رنج را از شیعیان ما دور مى كند و دلهاى آنها را چون پاره آهن قرار مى دهد و خداوند قدرت هر مرد از آنها را برابر چهل مرد قرار مى دهد و آنها حاكمان زمین خواهند شد.»

* دعاهاى امام سجاد درباره امام زمان علیهماالسلام

پیشتر اشاره شد كه یكى از بركات وجود حضرت سجاد ـ علیه السلام ـ ، تعلیم شیوه و روش دعا نمودن است. درباره انتظار مهدى ـ علیه السلام ـ و دعا براى فرج و نصرت آن حضرت و… نیز دعاهاى متعددى وجود دارد كه به اهّم آنها اشاره مى شود:

الف. دعا براى ظهور در روز عرفه

————————————-
این دعا از چهار بخش تشكیل شده است؛ لزوم وجود امام در هر زمان و اطاعت مطلق از امر و نهى او، دعا براى نصرت و یارى و محافظت آن حضرت، بیان نتایج و پى آمدهاى ظهور مهدى ـ علیه السلام ـ در قالب دعا، بیان اوصاف یاران آن حضرت و دعا در حق آنان.
در بخش اول چنین مى خوانیم: «اللّهُمَّ اِنَّكَ أَیَّدْتَ دینَكَ فى كُلِّ أَوانٍ بِاِمامٍ أَقَمْتَهُ عَلَماً لِعبادِكَ وَ مَناراً فى بِلادِكَ بَعْد اَنْ وَصَلْتَ حَبْلَهُ بِحَبْلِكَ وَ جَعَلْتهُ الذَّریعَةَ الى رِضْوانِكَ وَ افْتَرَضْتَ طاعَتَهُ وَ حَذَّرْتَ مَعْصِیَتَهُ وَ اَمَرْتَ بِامْتِثالِ اَمْرِهِ و الانْتِهاءِ عِند نَهْیِهِ و اَنْ لایَتَقَدَّمَهُ مُتَقَدِّمٌ و لایَتأَخَّرَ عَنهُ مُتَأخِّرٌ فَهُوَ عِصْمَةُ اللاّئذیْنَ وَ كَهْفُ المؤمِنینَ و عُرْوَةُ المُتَمسِّكینَ وَ بَهاءُ العالمینَ ؛ «بار الها! تو در هر زمان دین خود را به وسیله امامى تایید فرمودهاى كه او را براى بندگانت به عنوان عَلَم و در كشورهایت به جاى منار ]هدایت[ برپا داشتهاى؛ پس از آنكه پیمان او را به پیمان خود پیوسته و او را وسیله خشنودى خود ساختهاى و طاعتش را واجب كرده و از نافرمانیش بیم دادهاى و به اطاعت فرمانش و باز ایستادن در برابر نهیش و سبقت نگرفتن بر او و عقب نماندن از او فرمان دادهاى! پس او نگهدارنده پناهندگان و ملجأ مؤمنان و دستاویز متمسكان و جمال و عظمت جهانیان است.»
و در بخش دوم مى خوانیم: «اللّهُمَّ فَاَوْزِعْ شُكرَ ما اَنْعَمْتَ بِهِ علیه وَ اَوْزِعْنا مِثْلَهُ فیهِ و أیِّد مِن لَدُنكَ سُلطاناً نصیراً وَا فْتَحْ لَهُ فتْحاً یَسیراً وَ اَعِنْهُ بِرُكنِكَ الاعَزّ وَ اشْدُد اَزْرَهُ وَ قَوِّ عَضُدَهُ و راعِهِ بِعَیْنِكَ وَاحْمِهِ بِحِفْضِكَ و انْصُرْهُ بِملائِكَتِكَ… ؛ بار الها! پس ولى خود را به شكر آنچه بر او نعمت دادهاى مُلهَم ساز، و ما را نیز به سپاسگزارى نعمت وجود او توفیق ده، و او را از جانب خود سلطنتى یارى دهنده عطا فرماى و درهاى پیروزى را به آسانى بر وى بگشا، و او را به نیرومندترین تكیه گاه خود مدد ده و پشت گرم ساز، و بازویش را نیرو بخش و به چشم عنایت منظورش دار، و به نگهدارى خود حمایتش كن و با فرشتگانت یاریش ده… .»
و در بخش چهارم چنین آمده است: «وَ اَحْىِ بِهِ ما اَماتَهُ الظّالمُونَ مِنْ مَعالِمِ دِینِكَ وَ اجْلَ بِهِ صَدْأ الجَوْرِ عَنْ طَریقَتِكَ وأبْنِ بِهِ الضَّرَّاء عَنْ سَبیِلِكَ وَ أَذِل بِهِ النّاكِبِینَ عَنْ صِراطِكَ و أَمْحَقْ بِهِ بَغاةَ قَصْدِكَ عِوَجاً…؛ و به وسیله او آنچه از نشانههاى دینت توسط ستمگران از بین رفته را زنده ساز، و زنگ جور[ظالمان] را از طریق خویش بزداى، و سختى و ناهموارى را به وسیله او از راه خویش برطرف كن، و منحرفین از صراط [مستقیم] خود را توسط او از میان بردار، و آنانى را كه قصد كج ساختن راه تو را دارند هلاك نماى… .»
این همه دستاوردهاى بزرگ حكومت جهانى مهدى است كه در قالب دعا در سختترین دوران خفقان و ستم بیان شده است.
و درباره اوصاف یاران مهدى چنین آمده است: «اللّهُمَّ و صَلِّ عَلى أوْلیائِهِمُ المُعتَرِفینَ بِمَقامِهِم، المُتَّبِعینَ مَنْهَجَهُمْ المُقْتَفِینَ آثارَهُمْ…المُنْتَظریْنَ أیّامَهُم المَادّینَ اِلَیْهِم أَعْیُنَهُم…؛ بارالها! رحمت فرست بر دوستان ایشان كه معترف به مقام آنها، و تابع راه آنان و پیرو آثار آنهایند، منتظر روزگار ]دولت[ آنها و چشم دوخته به راهشان مى باشند.»[19]

ب. دعاى دیگر براى ظهور و فرج:

———————————-
این دعا نیز در منابع متعددى آمده است و مربوط به روز عرفه مى باشد. این دعا با درخواست فرج آل محمد ـ صلى الله علیه و آله ـ و در خواست یارى آنان شروع شده و با بیان ره آوردهاى ظهور حضرت مهدى ـ علیه السلام ـ در قالب دعا ادامه یافته، در پایان با بیان اوصاف یاران حضرت خواسته مى شود دعا كننده جزء بهترین یاران او قرار گیرد.
«اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ فَرِّجْ عَنْ آلِ مُحَمَّد وَ اجْعَلْهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِالحَقِّ….وَانْصُرْهُمْ وَ انْتَصِر بِهِمْ وَ اَنْجِزْ لَهُمْ ما وَعَدْتَهُم وَ بَلِّغْ فَتْحَ آلَ مُحَمَّد …؛ خدایا بر محمد و آل او درود فرست و فرج آل محمد را [با ظهور مهدى علیه السلام] برسان، آنها را امامانى كه به حق هدایت مى كنند قرار بده و آنها را یارى كن و به وسیله آنها یارى بخش و براى آنها آنچه وعده فرمودى وفا كن و پیروزى آل محمد را برسان… .»
در ادامه، خطاب مخصوص به حضرت حجت شده، مى گوید: «…وَ اَصْلِحْ لَنا اِمامَنا وَ اسْتَصْلِحْهُ وَ اَصْلِحْ عَلى یَدیْهِ و آمِنْ خَوْفَهُ و خَوْفَنا عَلَیْهِ وَ اجْعَلْهُ اللّهُمَّ الذّى تَنْتَصِر بِهِ لِدیْنِكَ ؛ و برای ما اماممان را اصلاح كن و براى او طلب اصلاح كن و با دستان او [جامعه را] اصلاح كن، ترس او را و ترس ما را نسبت به [وجود مبارك] او ایمن گردان و او را كسى قرار بده كه به وسیله او دینت را یارى نمایى.»
و در باره دستاوردهاى دوران ظهور مى گوید: «اللّهُمَّ امْلَاءِ الاَرْضَ بِهِ قِسْطاً وَ عَدْلا كَما مُلِئَتْ ظُلماً وَ جَوْراً و امْنُن بِهِ عَلی فُقَراءِ المُسْلِمینَ و اَرامِلِهِمْ وَ مَساكِینِهِم وَ اجْعَلْنى مِنْ خِیارِ مَوالِیهِ وَ شِیعَتِهِ، أَشَدِّ هِمْ لَهُ حُبّاً وَ اَطْوَعِهِمْ لَهُ طَوْعاً ؛ خدایا به وسیله او زمین را پر از عدل و داد كن چنان كه از ستم و جور پر گشته است، و به وسیله او بر فقراى مسلمین و یتیمان و بى سرپرستان و از كار افتادگانشان منت گذار و مرا از برگزیدگان دوستان و شیعیانش، و شدیدترین آنها نسبت به او از نظر محبت، و رامترینشان در فرمانبرى قرار ده.»
«وَ اَنْفَذِهِمْ لِامْرِهِ وَ اَسْرَعِهِمْ الى مَرضاتِهِ و اَقْبَلِهِمِ لِقَوْلِهِ وَ اقْوَمِهِم بِاَمْرِهِ وَ ارْزُقنى الشَّهادَةَ بَیْنَ یَدَیْهِ حَتّى اَلْقاكَ وَ انْتَ عَنّى راض؛ و [مرا] نافذترین آنها در مقابل فرمان او، و شتاب كننده ترین شان به سوى خرسندى و رضایت او، و روكننده ترین آنها به سوى سخن او، و پایدارترین شان در امر او قرار ده، و شهادت در پیشگاه او را روزى من گردان، تا تو را در حالى كه از من راضى هستى ملاقات كنم.»[20]
——————————————————————————

پی‌نوشت‌ها:

[5]. محمد باقر مجلسى، بحارالانوار، بیروت دار احیاء التراث، ج 52، ص 92؛ ر.ك: لطف الله صافى، منتخب الاثر، ص 271، كامل سلیمان، روزگار رهائى، ترجمه على اكبر مهدى پور، نشر آفاق، سوم، 1376، ج 1، ص 86.
[6]. روزگار رهائى، همان، ص 87؛ شیخ صدوق، معانى الاخبار، ص 132.
[7] . منتخب الاثر، ص 172، روزگار رهائى، همان، ص 87.
[8] . همان، ص 187، بحارالانوار، همان، ج 51، ص 135.
[9]. بحار الانوار، ج52، ص153 و ج53، ص324؛ منتخب الاثر، ص 251 و 253.
[10]. همان، ص 251، و بحارالانوار، ج 51، ص 134.
[11]. بحارالانوار، همان، ج 51، ص 135، روایت 3.
[12]. همان، ج 52، ص 125.
[13]. منتخب الاثر، ص 244.
[14]. بحارالانوار، ج 52، ص 122، منتخب الاثر، ص 244.
[15]. جن/ 24.
[16]. ینابیع المودّة، ج3، ص 84؛ بشارة المصطفى، ص 62؛ الزام الناصب، ص 32 و 242.
[17]. بحار الانوار، همان؛ ج51، ص135، ح3.
[18]. همان، ج 52، ص 364، و 317؛ الزام الناصب، ص 139.
[19]. ر. ك: صحیفه كامله سجادیه، ترجمه صدرالدین بلاغى، تهران، دارالكتب الاسلامیه، بی تا، در ضمن دعاى 47 روز عرفه، ص 255 - 258؛ «الصحیفة السجادیة الجامعة، قم، مؤسسة الامام المهدى، اول، 1411 هـ ق، ص 322؛ سید رضى الدین على بن طاووس، اقبال الاعمال، بیروت، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، ص 664؛ المصباح، ابراهیم العاملى الكفعمى، بیروت، منشورات مؤسسة الاعلمى، ص 891.
[20]. اقبال الاعمال، همان، ص 675، الصحیفة السجادیة الجامعة، همان، ص 347؛ محمد باقر مجلسى، بحارالانوار، تهران، دارالكتب الاسلامیه، ج 98، ص 234؛ ابراهیم عاملى كفعمى، مصباح المتهجد، بیروت، منشورات مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، ص 697.
منبع:پایگاه اطلاع رسانی لبیک